Chảy máu cam (epistaxis) là tình trạng máu chảy ra từ mũi khi các mạch máu trong niêm mạc mũi bị tổn thương. Trong quá trình tập luyện võ thuật, việc va chạm, đấm đá hay những động tác mạnh cũng có thể khiến mũi chảy máu đột ngột. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý khi chảy máu cam và biện pháp phòng ngừa trong quá trình tập võ.
NGUYÊN NHÂN
Chấn thương trực tiếp
Đòn đánh trúng mũi: Trong tranh tập (sparring) hoặc thi đấu, một cú đấm, đá, khuỷu tay vô tình trúng vùng mũi có thể làm vỡ các mạch máu mỏng manh.
Va chạm với đối tác: Khi thực hành các bài gạt tay, khóa khớp hay đánh ngã, võ sinh dễ va đầu mũi vào cánh tay, khuỷu, đầu gối hoặc sàn tập.
Sự thay đổi nhiệt độ và độ ẩm
Tập luyện trong phòng máy lạnh lạnh khô: Không khí khô làm niêm mạc mũi dễ khô, nứt nẻ dẫn đến chảy máu nhẹ.
Chuyển từ môi trường ngoài nắng nóng vào phòng lạnh đột ngột cũng tạo áp lực lên mạch máu niêm mạc.
Hô hấp gấp gáp
Khi tập gắng sức, bạn có thể thở mạnh qua mũi để tăng oxy vào phổi. Hơi thở mạnh dễ làm khô và tổn thương lớp niêm mạc.
Thói quen sinh hoạt
Dùng tay ngoáy mũi: Thói quen xấu này làm tổn thương các mạch máu mỏng ngay đầu mũi.
Dị ứng hoặc viêm mũi mạn tính: Niêm mạc mũi đã bị yếu đi, dễ chảy máu khi tác động mạnh.
XỬ LÝ
Khi phát hiện mũi chảy máu giữa buổi tập, hãy thực hiện theo các bước sau để cầm máu hiệu quả:
Ngồi thẳng và hơi cúi đầu về phía trước
Tránh ngửa đầu về sau vì máu có thể chảy vào cổ họng, gây buồn nôn hoặc hít phải máu.
Tư thế nghiêng về phía trước giúp máu chảy ra ngoài, quan sát được lượng máu và mức độ chảy.
Bịt chặt hai cánh mũi
Dùng ngón cái và ngón trỏ bịt chặt hai bên cánh mũi, ngay phần mềm phía trước (khoảng 1–2 cm tính từ gốc mũi).
Giữ nguyên áp lực trong 5–10 phút. Đừng kiểm tra sớm vì có thể làm mạch máu vỡ tiếp.
Chườm lạnh vùng mũi và trán
Đặt túi đá hoặc khăn lạnh lên sống mũi, giúp mạch co lại và giảm chảy máu.
Chườm khoảng 10–15 phút, đồng thời vẫn giữ mũi bịt.
Thở nhẹ bằng miệng
Trong khi chờ cầm máu, hít thở nhẹ nhàng bằng miệng để giảm áp lực lên niêm mạc mũi.
Sau khi ngừng chảy máu
Thả hai cánh mũi, hít thở nhẹ nhàng.
Tránh ngoáy mũi hoặc xì mũi mạnh trong ít nhất 2 giờ tiếp theo để niêm mạc có thời gian hồi phục.
KHI NÀO CẦN ĐẾN BÁC SĨ
Hầu hết trường hợp chảy máu cam có thể tự cầm tại chỗ. Tuy nhiên, bạn nên đi khám nếu:
Máu chảy liên tục hơn 20 phút, dù đã bịt mũi và chườm lạnh.
Lượng máu lớn, gây chóng mặt, mệt mỏi hoặc ngất xỉu.
Tình trạng tái diễn nhiều lần trong tuần (hơn 2–3 lần/tuần).
Bạn đang dùng thuốc chống đông máu hoặc có bệnh lý về đông máu.
Có chấn thương nặng vùng mũi, gãy xương mũi hoặc nghi ngờ vỡ màng ngăn.
PHÒNG NGỪA
Để giảm nguy cơ chảy máu cam trong quá trình tập, bạn nên lưu ý:
Đeo bảo hộ phù hợp
Sử dụng dụng cụ bảo hộ có bao gồm trước mặt khi tập đối kháng để bảo vệ vùng mũi.
Duy trì độ ẩm không khí
Hạn chế tập trong phòng quá khô. Có thể dùng máy tạo ẩm để giữ ẩm niêm mạc.
Uống đủ nước trước và sau buổi tập.
Khởi động và làm nóng kỹ
Bài khởi động giúp cơ thể thích nghi dần với cường độ tập, tránh đột ngột hô hấp mạnh qua mũi.
Tập thở đúng cách: hít vào bằng mũi, thở ra bằng miệng chậm rãi.
Chăm sóc mũi hàng ngày
Nhỏ dung dịch nước muối sinh lý ấm ngày 1–2 lần để làm sạch và giữ ẩm niêm mạc.
Tránh ngoáy mũi, cắt móng tay gọn gàng để giảm tổn thương khi sơ ý.
Kiểm soát dị ứng và viêm mũi
Nếu bạn có tiền sử dị ứng, nên điều trị dứt điểm và tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ.
Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng trong môi trường tập.
KẾT LUẬN
Chảy máu cam trong luyện tập võ thuật tuy không hiếm, nhưng nếu được xử lý nhanh và đúng cách, bạn sẽ an toàn quay lại buổi tập mà không ảnh hưởng đến sức khỏe. Hiểu rõ nguyên nhân, biết cách cầm máu tại chỗ và chăm sóc mũi hàng ngày là chìa khóa để giảm thiểu tình trạng này. Đặc biệt, đeo bảo hộ phù hợp và duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý sẽ giúp võ sinh tập luyện bền bỉ, an toàn và hiệu quả lâu dài. Nếu tình trạng chảy máu cam trở nên nghiêm trọng hoặc tái phát thường xuyên, hãy chủ động thăm khám chuyên khoa tai mũi họng để được tư vấn và điều trị kịp thời. Chúc bạn luôn khỏe mạnh và phát triển vững vàng trên con đường võ đạo!